بازدید امروز : 65
بازدید دیروز : 156
گنجعلی صباحی آزربایجان حیکایه ادبیاتینین گؤرکملی سیمالارینداندیر. گونش ایل 1285ـده مرند شهرینین میاب کندینده دونیایا گلمیش و سکسن اوچ ایل بارلی و چتینلیکله یاناشی عؤمور سوردوکدن سونرا گونش ایلی 1368ـین شهریور آیینین 15ـده(15/6/68)دونیاسینی دَییشمیشدیر.
اؤتن گونلریم رومانی 1372ـجی ایلده تهران دونیا یایینائوی واسیطهسیله باسیلیب ( یازارین اؤز قلمی ایله یازدیغی سرگوذشتیدیر)
حیکایه لری احتوا ائدیر .
محمد رضا شاهین غارتچی و وحشی قوشون و قولدورلاری طرفیندن داغیلدیقدان سونرا اؤز باشینا و یوردداشلاری نین باشینا گلن آجی حادثهلریاحتواائدیر
و خوش و سعادتلی گونلر، گنجعلینین حیاتیندا اوزون سورمور. 1937-ینجی ایل یایین سون آیی، مرکزدن اسن قارا یئل شامخور منطقهسینده بورویور. سووئت وطنداشلیغی پاسپورتو اولمایان شخصلر، خصوصیله ایران تبعهلری، جمعی صورتده توتولوب،حبس اولونورلار. گنجعلیده آتاسیلا بیرلیکده یاخالانیر و شامخوردا یاخالانان بیر چوخ ایرانلیلار کیمی گنجه شهرینه گوندهریلیر.
نهایت 22 آی زینداندان سونرا، گنجعلی حققینده توتولموش قرار اونا اعلام اولور. او 5 ایل عائلهسیله بیرلیکده شیمالی قازاخستانا تبعید اولور و 1938-ینجی ایل اوکتیابر آیینین 24-ینده قازاخستانین سیبیره قوووشان شیمال حیصهسینه یولا سالینیر.
1941- ینجی ایل سئنتیابر آیینین بیرینده، آلمانلیلار سووئتلر تورپاغینا باسقین ائتمکله، رسمی صورتده ساواشا باشلاییر و بئلهلیکله حیات و یاشاییش بوسبوتون دییشیر، زامان کئچدیکجه دولانیشیق چتینلشمهیه، بوللوق اؤز یئرینی قیتلیغا وئرمهیه باشلاییر. گنجعلینین عائلهسیده گونلر آجلیق عذابینا دؤزور، خوش گونلرین خاطرهلریله، بو فلاکتدن جان قورتارماغا اومید بسلهییرلر.
عائیله مسئولیتی، گنجعلی صباحینی گئجه-گوندوز ایشلهمهیه وادار ائدیر. ایکینجی دونیا ساواشینین داوامی گنجعلینین جزا حؤکمونو 5 ایلدن 8 ایله قدهر اوزادیر. نهایت 1945- ینجی ایل مای آیینین اونوندا، رادیولاردان وئریلن ، "موحاریبه قورتاردی! " خبری، ایللرله گؤزلری یوللاردا اضطیراب و نیگرانلیق چکن، آیریلیق دردی اورکلرین اوزموش اولان آتا، آنالار، گلینلر و نیشانلی قیزلارین یاناقلاریندان سئوینج یاشلاری آخیدیر. دینج حیات آرزوسو یئرینی آلماقدا اولور. جاماعات سئویندیکلریندن گاه گولور، گاهدا آغلاییرلار.
ساواشین قورتارماغی بوتون سورگون ائدیلنلره وطنه دوغرو قاییتماغا ایمکانی یارادیر. 1946- ینجی ایلین یانوار آییندا، گنجعلی و عائلهسینین پاسپورتلاریدا ویزا قویولموش حالدا، اونلارین الینه چاتیر. آپریل آیینین 15-ینده گلیب باکییا چاتیرلار. اوردا یاشایان تانیش و دوستلار، گنجعلینی، جنوبی آذربایجاندا اینقیلاب اولوب- دئیه تبریک ائدیرلر.
یئددی یاشیندا هله اوشاق ایکن دوغما یوردو "میاب" کندینی ترک ائدیب، آرازین اوتایینا گئدهن گنجعلی، نهایت 40 یاشیندا ایکن، ساچلارینا قار یاغمیش، حیاتین ائنیش- یوخوشلاریندان کئچمیش، شیرینلی-آجیلیقدان دویونجا دادمیش، ایستی سویوقلارینی سووودوقدان سونرا، آرزوسوندا اولدوغو دوغما یوردا، آنا وطنه دوغروگئری دونور.
1324- ینجی ایلده باش وئرمیش 21 آذر اینقیلابی، دوغروداندا آذربایجانین سیماسینی دییشمیشدی. مستبد دؤولت یئرینه، دئموکراتیک بیر رئژیم گلمیش، یئنی آزاد بیر حیات قورجولوغونا باشلامیشدی. دیل، ادبییات، تاریخ و اینجه صنعت، قیزیل گول غونچهسی کیمی آچیلماقدایدی. مکتبلر آنا دیلینده درسه باشلامیش، رادیو ایستگاهی تشکیل اولونموش، شاعیرلر مجلیسی قورولموش، آذربایجان دیلینده روزنامهلر، مجلهلر چاپ اولونوردو. تبریزده ایلک دفعه اولاراق دانیشگاه تاسیسینه ایقدام اولونموشدو. دوننه کیمی اؤز دیلینده یازماغا، دانیشماغا حاققی اولمایان، آز قالا اؤزلویونو و میللییتینی بئله یاددان چیخارتماغا قدهر تنزل ائدهن آذربایجان خالقی، بو موفقیتلری گؤررکن روحلانیر، بوتون وارلیغیایله گئجهنی گوندوزه قاتاراق، یئنی حیات اوغروندا چالیشیردی. تبریز خییاوانلاری آسفالت اولموش، ایراندا سابیقهسی اولمایان شهرچیلیک ایشلری باشلانمیش، تبریز شهرینین سوچاتدیرما سیستئمی یولا دوشموش، هر شئیدن آرتیق تئاتر و موسیقی ساحهسینده ایشلر گؤرولموش و بیر چوخ بونلار کیمی فعالییتلر، دوغروداندا گؤز قاماشدیریردی. تبریز تئاتری اورتا شرقده بیرینجی سؤزو دانیشیردی و یئنی تشکیل اولونموش فیلارمونیا اوندان داها یوکسگ.
گنجعلی صباحی بو موفقیتلری گوردوکجه بوتون آغریلارینی یاددان چیخاریر، اؤزونو یئنیدن دوغولموش کیمی حس ائدیر و یورولمازجاسینا، تبریز رادیوسونون ادبی بوراخیلیش شعبهسینده خالق شاعیری بالاش آذراوغلو ایله امکداشلیق ائدیر و تبریز دانشگاهینین دیل و ادبییات شعبهسیندهده تدریس ائتمهیه باشلاییر.
گنجعلینین بئله آزاد حیات سورمهسی چوخ چکمیر. آذربایجاندا عمله گلمیش آزاد و دئموکراتیک حیات طرزینین، بوتون ایرانا یاییلاجاغینی دویان آمریکا و اینگیلیس دؤولتلری و قولدور محمدریضاشاه، بو موقددس نئهضتی قانا چکمک فیکرینه دوشورلر. میللتلر تشکیلاتیندا های- کوی سالیب ، آذربایجانین تجزیه اولدوغونو تهلوکهسیزلیک شوراسینا آپاریرلار و نهایت آذربایجاندا ایالت انجومنلرینین تهلوکهسیزلییینی تامین ائتمک بهانهسیله، اورایا قوشون چکیب، میثلی گؤرونمهین جینایتلره ال وورورلار.
آذر آیینین 20- سینده، آذربایجان میللی حؤکومتی آمئریکا سیلاحلارینین قارشیسیندا تاب گتیره بیلمهییب، دئوریلیر و شاه قوشونو جیددی بیر موقاویمته اوغرامادان تبریزین دروازالاریندا دوشرگه قورور. شاه جاسوسلارینین تشبوثوایله فئوداللار و عسگر باققاللرین باشچیلیغیایله سیلاحلانمیش قارا گروهلار، فاجیعهلر تؤرهدیر، مینلر اینسانین قانینی تؤکورلر. آتالار اوغولسوز، گلینلر ارسیز، اوشاقلار آتاسیز قالیر. نه آخان قانلی گؤز یاشلارینا باخان اولور، نهده آنالارین فریادینا. بئلهلیکله شاه قوشونلاری بیر "فاتئح" کیمی آذر آیینین 22- سینده شهره دولورلار.
گنجعلی صباحینین اضطرابلی گونلری و آجیلی آنلاری یئنهده باشلاییر. آذرین 23- ینده توتولور و مینلر آذربایجانلی کیمی ایشکنجه آلتینا آلینیر. نهایت "موهاجیر" و "متجاسر" آدیلا نئچه آی زینداندا قالدیقدان سونرا، لورستانین بدرآباد منطقهسینده یئرلشن "قلعه مظفر"ه سورگون ائدیلیر و ایکی ایل اورادا قالماق مجبورییتینده قالیر.
1327- ینجی ایل شاه "عفو عمومی" اعلان ائدیر و بئلهلیکله گنجعلی سورگوندن یئنهده باشی بلالی تبریزه ، عائیلهسینین یانینا قاییدیر. آنجاق اودا بیر چوخلاری کیمی اصیل معنادا عفو اولمامیشدی. تبریزده هئچ بیر ایش تاپا بیلمیر ، هارا گئدیرسه، بیر سابیقهلی موجروم کیمی اونو قارشیلاییرلار. موختلیف ایتتیهاملار وورور و اونو یاشاماقدان بئزیرتمهیه چالیشیرلار. بو دؤزولمز شراییط بیر یاندان، دولانیشیقلارینین چتین اولماسیایسه باشقا بیر یاندان، گنجعلینی تبریزدن چیخماغا وادار ائدیر و نهایت 1329- ینجی ایلین باهاریندا عائیلهسیله بیرگه، تهرانا کؤچور و قارداشی – گؤرکملی رئژیسور صمد صباحی- نین یاردیمی ایله ایشه باشلاییر.
گنجعلی صباحینین تئهراندا یاشاماغیدا چوخ آغیر اولور، آنجاق او روحدان دوشمهدن، اؤز اجتیماعی و ادبی فعالییتلرینه داوام وئریر. خصوصیله نئفتین میللیلشمه حرکاتی آلتیندا یارانان سییاسی آتموسفرده، او یولداشلاریلا بیرلیکده "آذربایجانلیلار انجومنی" و بو انجومنین نزدینده " آذربایجان یازیچیلار و شاعیرلر مجلیسی"نی1331- ینجی ایلده یارادیر و تئهراندا نشر اولان "بشریت" و "بشیر آینده" گوندهلیکلری و چوخ تیراژلی "چلنگر" درگیسینده اؤز اثرلرینی یایماغا باشلاییر. گنجعلینین "خائین" عنوانلی حیکایهسی ائله ایلک دفعه چلنگر درگیسینین سون اوچ ساییندا چاپ ائدیلیر.
قولدور محمدرضانین آرخاسی اولان آمئریکا دؤولتی و باشقا استعمارچیلار، ایراندا گئدن میللی حرکاتین آتشینی سوندورمک فیکرینه دوشورلر. شعلهلنمکده، ظولم و فیساد سارایلارینی یاندیریب، شاهلیق ایستیبدادینا سون قویماقدا اولان آتشی، مینلرله آزادلیق قارتاللارینین قانی ایله سؤندورورلر. "28 مرداد" کودتاسی زیندانلارین آغزینی یئنیدن آچیر، سییا مامورلارینین الیله ایشکنجهلر باشلانیر، دار آغاجلاری قورولور، سیلاحلار ایشه دوشور و وطنین ان شرفلی اوغوللاری آمانسیز اؤلومون آغزینا تاپشیریلیر.
گنجعلی صباحیده یئنیدن تعقیبه، آزار – اذییتلره معروض قالیر و ایجتیماعی حاقلاردان محروم کیمی، آغیر ایللری باشدان کئچیریر. بو محرومیتلر، سونرالار ساواکین تئز- تئز سورغو- سوواللاریلا کامیللهشیر و بهمن اینقیلابینین غلیهسینه قدهر اوزانیر.
1357- ینجی ایل بهمن انقیلابینی گؤردوکده، سانکی یئنیدن آنادان اولور. یاشینین چوخ اولماغینا باخمایاراق تئهراندا "آذربایجان یازیچیلار و شاعیرلر جمعییتی و " اذربایجان انجمنی" نین یارانماسیندا جییدی ایشتراک ائدیر، "یولداش" ، "وارلیق" ، "اینقیلاب یولوندا"، "اولکر" و ... مجلهلرینده اؤز حیکایه و ادبی- تنقیدی یازیلاریلا چیخیش ائدیر، ادبی محفیللرده بیر آقساققال کیمی حضور تاپیر، تهراندا یاشایان شاعیرلر و یازیچیلار جمعییتینین اورگانی عنوانیایله نشر اولونان "گونش" مجللهسینین بانیسی و آپاریجیلاریندان اولور ، ایللر بویو ایشیق اوزو گؤرمهین اثرلرینی چاپا حاضیرلاییر و آذربایجانین موختلیف شهرلرینده قورولان ادبی مراسیملرده ایشتراک ائدیر. بئلهلیکله، اونلار ایل اورهیینده چکدییی آغریلاری آزادلیق شیرینلیییایله دییشدیرمک ایستهییر. "
بیزیم بو کیتابدا توپلادیغیمیز یازی لاری اوستاد صباحی نین قارتال و حیات فاجعه لریندن علاوه کی بیر سیرادا یازی لاری داخیل ائدیلمیشلر . دئمک اونون ایلک الیمیزه چاتان یازی سی ایله سون یازی سینین دا بورادا شاهیدی اولا بیلریک ." سونسوز محبت " باشلیقلی حئکایه نی وارلیق درگی سینین 64 ینجی سایی سیندان گوتوردوک.
آشاغیدا اونون 1330 ینجی ایل ده چاپ اولموش بیر حئکایه سینین اوخوجوسو اولاق . دئمه لییم بو یازی اوستادین ایلکین یازی لاریندان محسوب اولا بیلر کی 1330 ینجی ایل کیچیک حجم لی بیر جزوه ده " ادبی اثرلر " باشلیغی ایله سانکی یئر آلتی شکلینده چاپ اولموشدور . تاسف له بو یازیین بیرینجی بولومون الده ائده بیلدیک . ایندی بویورون اوخویون لطفا .
آیریلیق و گوز یاشی
" م " کندی اوجا داغلارین دوشونده دوشموش ؛ اوز گوزل لییی ایله فخر ائدن بیر گلینه بنزه ر .کندین شمالیندا باش قالدیریب وقارلا دوران قوجامان داغین دوشوندن کنده دوغرو شارلتی ایله آخیب گلن اونلار ایله دییرمانی حرکته گتیره ن کهریزین سایه سینده بو کند ؛ ال یاشیل لا بورونموش باغلارینداکی آل یاناقلی آلمالارین و آیری مئیوه لرین عطری هر طرفی توتموشدور .
شرق و غرب طرفیندن دوشموش اوزون دره لرده مئشه لری خاطیرلادان قالین آغاجلیقلار و دره لرین تکیندن شاریلتی ایله آخیب کئچن چایلار بو کندین گوزل لیینی داها آرتیرمیش ایدی . قوشلارین بوتاقدان – بوتاقا سیچراییب شوق ایله چه – چه وورماغی قلب لرده اولان غبارلاری تمیزله ییر ؛ انسان نفس آلدیغی هاوانین صاف و خوشلوغوندان لذت آلیردی . گوز ایشله دیکجه هر طرفدن اوجالان داغلارین عظمت و وقارینی سئیر ائتدیکجه انسان شاهین کیمی قاناد چالیب یوکسلمه ک ایسته ییردی .
قهرمان ایسه بیر آغاجین کولگه سینده ؛ گوی اوتلارین اوزه رینه سریلمیشدی . غم بولوتلاری اونون اوچون ؛ آچیق سمانی اورتموش ایدی . تمام بو طبیعت گوزل لیک لری چایلارین شریلتی سی ؛ قوشلارین آوازی ؛ یارپاقلارین اوپوشمه سی حزین بیر موسیقی سسی کیمی قهرمانی داها غصه لندیریر ؛ تارین ساری یئللرینه وورولان بیر مضراب کیمی اونون دردلی قلبینی جوشه گتیریردی .
داخلی اضطراب و هیجانلارینین تاثیریندن بعضا ایلان کیمی قیوریلیر ؛ اودلو بیر آه چکه رک نظرینی روبروسوندا اوجالان داغلارا ؛ گاه دره نین درین لیینه بعضاده یانیندان آخان کهریز سویونا تیکیب اوزون – اوزادی بیر نقطه دن گوزونو چکمیردی . قهرمان اییرمی اوچ یاشلاریندا ؛ اورتا بویلو ؛ آز ساوادلی ؛ گوزو آچیق ؛ آز دانیشان ؛ خوش اخلاق ؛ چتین لیک و ایشدن قورخمایان بیر اوغلان ایدی . او ؛ یوخسول آتا – آنا سینین بیرجه بالاسی ایدی .
قهرمان اوز قونشولاری احمد کیشینین قیزی طرلان ایله بیر یئرده بویوموش ؛ باغلاردا – داغلاردا گزیب ؛ اوزون دره لر و چمن لیک لرده گول و یئملیک درمیش اوینامیش اوشاقلیق دورونو بیر لیکده گئچرمیشدی . هر ایکیسی بویودوکجه بو اوشاقلیق یولداشلیق محبت لری یواش یواش حقیقی عشقه چئوریلمیش ؛ بیر – بیرلرین صاف بیر محبت له سئومه یه باشلامیشلار .
قهرمان اوز آتا – آناسینی ائلچی گونده ریب ؛ احمد کیشی ایله آروادی دا بونا راضی لیق وئریب لر . قهرمانین آناسی اوز ارینین اونا نشان تاخیمیندا گتیردیی اوزویو طرلانین بارماغینا تاخمیش و هامی الله مبارک ائله سین دئییب داغیلمیشلار .
ایندی بو نشانلانمادان اوچ ایل گئچیر . قهرمان طرلانین عشقی ایله قوش کیمی اوچور – قیشی – یایا – گئجه نی – گوندوزه قاتیب ؛ نه ایستی – سویوق و نه ده راحات لیق بیلیردی . اوزونو اودا – کوزه ووروب چالیشیردی کی ؛ بیر آز وضعیت لرین دوزلتسین . ایشی سهمانا سالسین ؛ سونرا طرلانی گتیریب آسوده زندگانلیق سورسون . افسوس کی زمانه اونون ایله دوز گتیرمیردی . او اکیب – بیچیب حاضیرلادیغین کندین اربابی آتاسینین کهنه بورج و معامله لری حسابینا چکیب آپاریر یا دولت مامورلارینا وئرمه لی اولور یادا ژاندارملارین شریندن قورتولماق ایچون اونلارا وئرمه لی اولور .
کئچن گون کند ده باش وئرمیش حادثه لر قهرمانین فکرینی تمام دگیشمیشدی . بو ایل یئنه قوراقلیق اولدوغوندان اکین یاخشی بیتمه میشدی . چوخ آدام وارایدی کی ؛ سپدییی توخومو گوج ایله گوتوره بیلیردی ؛ بونا باخمایاراق ارباب نه قوراقلیقدان کنده دیمیش ضرری و نه ده اکین چیلرین آجلیق اولوم له ال به – یاخا اولا جاقلارینی نظره المادان خرمنه یغیلمیش تاخیللارین مهرلنمه سی امرینی مباشرینه وئرمیشدی . مباشر ایسه ؛اربابین کهنه حق و حسابلارین تمیز لمه یه و اوزو اوچون داها آرتیق غنیمت الده ائتمه یه چالیشیر ؛ کیمینی دویور ؛ کیمینی سئویر ؛ هرجور حیاسیزلیقدان چکینمیردی . کند اهلی داها جانا دویموش ایدی . خرمنه توپلانمیش جماعتین آراسیندان پیچی – پیچی ایله باشلانان اعتراض سسلری گئتدیکجه اوجالماقدا ایدی . آخیردا قهرمان ایره لی گلیب مباشره دئدی :
آقا بو ایل اولان قوراقلیغی کی سن بیلرسن ( خرمنده یغیلمیش بوغدالاری نشان وئره ره ک ) بودا بیزیم ایللیک محصولوموز . ارباب اوزوده گلیب گوردو . داها بیزی نیه اینجیدیرسن ؟ ...
قهرمانین بو سوزوندن حرکته گلن کندلی لر ؛ سس لرینی اوجالتماغا باشلایاراق ؛ بیر بیرینین دالینجا اوز اعتراضلارین دئمه یه باشلادی لار :
یوخدور ؛ یوخ ! ... یوخدان نه وئره ک ؟ ...
یاغمادی – بیتمه دی بونا بنده نئیله سین ؟
بیز یورغانیمیزا جان ساتیب سیزه وئردیک ؛ داها بیزدن نه ایستیرسیز ؟
بیزکی اولمه لی دئییریک ! هر طرفدن اوجالان سسلردن تهدید اولونموش مباشر ؛ بورنونو یئردن قوورایب ؛ سرت ایت کیمی یانلارینی قاپماغا باشلایب دئدی : هامیز آجیزدان اولون !
قیریلین ! ... منه نه ؟ ... من اربابین حقینی آلاجاغام ... "
اوستاد گنجعلی صباحی بوگون اییرمی ایکی ایلدن سونرا یئنه یادلاردان اونودولمامیش و آدی دیری و قالارگی یازیچیلاردان دیر . او داهی دونیاسین دگیشندن سونرا آذربایجان یازیچی لاری ایله شاعیرلرینین بیر چوخلاری بیر چوخ یازی ایله شعر بو بویوک انسانین یاد و خاطیره سینه حصر ائتمیشلر . خوشبخت لیک له اونلارین بیر سیراسی وارلیق درگی سینده ؛ بیر سیراسی ایسه اوتن گونلریم کیتابینین سونوندا و بیر سیرالاری دا ائله اوردا – بوردا چاپ اولموشلار . یازیچی و شاعیرلردن آقازاده علیائی ؛ اردبیللی ائلچی ؛ بختیار نصرت ؛ سونمز تخلص لو کریم اقا مشروطه چی ؛ اردبیللی عاصم ؛ نسیم ؛ واله ؛ آغ قوش تخلص لو علیقولو کاتبی ؛ مهدی مازندرانی ؛ اوستاد محمد علی فرزانه ؛ عزیز محسنی ؛ هاشیم طرلان ؛ مظفر درفشی ؛ حسن راشدی ؛ هریزلی ساپلاق ؛ قولی میابی ؛ رحیم رئیس نیا ؛ ائلدار موغانلی ؛ میر هدایت حصاری؛ دوقتور حسین دوزگون و ...
چاغداش شاعیریمیز اوستاد هاشیم طرلان گنجعلی صباحی نین اولومونده گوزلریندن قان یاش آخیداراق بیر آغی دا یازیر ." تونج هئیکل " باشلیقلی بو مرثیه ده شاعیریمیز گورون دوستو و قلمداشینین فراغیندا نئجه قلم اله گوتورور :
داغلار اوجا یوللار اوزون ؛ کاروان گئدیر
قیزمار گونش گوی سمتینه عریان گئدیر
کاروان گئدیر ؛ اوزاقلاردا ساچین یولور قیلینج داغی
کاروان گئدیر آغ شلمه لی تاجین یولور قیلینج داغی
آتیب شنلیک داشین بوگون میو کندی ...
... سن ائلیمده تاریخ له شن ؛ مدریک له شن صباحی سان
دونه نیمین ؛ بوگونومون صاباحیمین صاباحی سان
یوخوشلاردا داغلار آشان ؛ قایالاردا قارتال لاشان
ائل دده میز قورقود کیمی ؛ اولولاشان ؛ کمال لاشان
صباحی سن ؛ گنجعلی سن
خالقیمیزین قلم توتان گنج الی سن
قلمی ایله وطنیمین اوجاغینی گور یاندیران
تونقال یاخان صباحی دیر .
گنجعلی صباحی گونئی آذربایجانین چاغداش نثری نین آتاسی
نوشته شده توسط رضا همراز | |
29 مرداد 1391 ساعت 15:21 | |
عومرونو حصر ائتدین ائله ؛ ایلقارا آغا ؛ گورمه دیم کی دئیه سن قارا هامی فخر ائدرسه ناموسا ؛ عارا عکسینه فخر ائدر ناموس عار سنه . سونمز رحمتلی اوستاد گنجعلی صباحی بو گونکو آذربایجان ادبیاتی نین ان پارلاق اولدوزلاریندان بیریسی دیر کی حاقلی اولاراق آذریایجانین چاغداش نثری نین آتاسی کیمی سسله نیلمیشدیر .
بو گورکملی و خالق یازیچی سینین بو گونه کیمی یالنیز دورد کیتابی گون ایشیغینا چیخادیریلمیشدیسا ؛ آنجاق هله ده چاپ اولمامیش یازی لاری ایله چاپ اولان یازی لاری تاسف له یئکونلاشمامیشلار . بو مفکوره لی یازیچی نین کیتابلارین بئله سیرالاماق اولار : حیات فاجعه لریندن : بو اوخومالی حئکایه توپلوسو دورد حئکایه دن عبارت دیر . 1- حیان فاجعه لریندن 2- خائن 3- اووچو 4- شرفلی اولوم قارتال : بو حئکایه توپلوسونا دا 9 حئکایه داخیل ائدیلمیشدیر . 1- قارتال 2- قوجالیقدا یورغالیق 3- گول دسته سی 4- آنا قلبی 5- عاسیز قافار 6- کئفلی 7- اوز آرامیزدا قالسین 8- حایات آجی لیق لاریندان 9- اوشاق اوسته ساواش شعریمیز زمانلا آدیملاییر . بو دیرلی کیتاب دا ادبیات شوناسلیغا عاید ؛ یازیچی گنجعلی صباحی نبن بیر سیرا یازی لارین احتواء ائدیرلر . بو کیتاب 1360 ینجی ایل تهراندا اولان نشر دونیا نشر ی واسطه سی ایله شهریور آییندا گون ایشیغینا چیخا بیلمیشدیر .شعریمیز زمانلا آددیملاییر کیتابینین یازی لارین بئله سیرالاماق مومکون دور . 1-شعریمیز زمانلا آددیم لاییر 2- خلق شاعیری سهند3- ادبیاتین اجتماعی حیاتیندا تاثیری 4- خلق شاعیری ساهرین یارادیجیلیغینا بیر باخیش 5-محزونون حیات و یارادیجیلیغی 6- ساز و سوز اوستادی عاشیق علی عسگر 7- آغیر ایللر و عیسی نین صون شامی نا بیر نظر 8- مبارز شاعیر ( هاشیم ترلان ) 9- خلق شاعیری سهنددن خاطیره لریم 10- وطن و خلق محبتی اوتن گونلریم . بو دا خالق یازیچیمیزین دئمک سون چاپ اولموش رومان سایاقلی خاطیره لری دیر کی عزیز محسنی نین اون سوزو ایله یازیچی نین وفاتیندان سونرا چاپ ایمکانی تاپابیلمیشدیر . هله بونلار قالسین بیر طرفده ؛ گنجعلی نین بیر سیرادا یازی لاری ائله گنج لیک چاغلاریندان توتدو بو گونه کیمی دوورو مطبوعاتدا ماراقلا چاپ اولموشلار کی اونلارین دا بیر یئره توپلانماسی منجه ان گرکلی بیر ایش لردن اولابیلر . قدر بیلن خالقیمیز بو کیمی بویوک بیر یازیچی اولدوقلارینا گووه نیب 17/7/1383 ده تهرانین بهمن آدلی مدنیت ساراییندا گنجعلی صباحی آدینا طنطنه لی بیر آخشام گئچیرمیشلر . بو مراسم ده بیر چوخ آذربایجان یازیچی لاری ؛ شاعیرلری ؛ ضیالی لاری ؛ ژورنالیست لری ؛ ادبی درنک لری و قلم اییه لری ماراقلا اشتراک ائدیب او داهی نین عزیز خاطره سین داها عزیرلندیرمیشلر . ایندی اونون وفاتیندان 22 ایل اوتسه ده بیر سیرا ادبیاتیمیزین هوسکارلاری ایله بئله قرارا گلدیک کی بو هومانیست انسانین یازی لارین بیر یئره توپلایاق . ایندی گوروروک بو مثل دوز دورکی بیزیم ائلین حضرت ایوب صبری وار . نییه کی رحمتلی صباحی نین اولوموندن دئدییمیز کیمی 22 اوتدوکده اونون دیرلی اثرلرینین بیر سیراسی بو گون بیر یئره توپلانیب ماراقلا الدن – اله گزمک ده دیر . بورا دا کونلوم ایسته ییر اونون ائنیش لی یوققوشلو یاشامینین بیر نئچه صحیفه سین بیر نئچه ایل قاباق یازیلمیش ؛سایین شاعیر و یازیچی ائلدار موغانلی نین قلمی ایله اوخویاق : آنادان اولماسینین یوز ایللیگینی قارشیلادیغیمیز اوستاد گنجعلی صباحی، 1285- ینجی گونش ایلینین بهمن آییندا، "مرند" شهرینین یاخینلیغیندا "قانلی داغ" اتهیینده یئرلشن "میاب" کندینده دونیایا گؤز آچمیشدیر. آتاسی یونوس کیشی، مینلر آذربایجانلی کیمی یوخسوللوغدان، آجلیقدان و ایجتیماعی فلاکتدن جان قورتارماق اوچون، آرازین او تایینا کؤچمک مجبورییتینده قالمیشدیر.گنجعلیده یئددی یاشیندا بو طالعین اورتاقی اولور. بئله کی، آتاسینا قوووشماق اوچون، عائیلهسیایله بیرلیکده آرازین او تایینا کؤچور و "گدهبی"ناحیهسینده ساکین اولورلار. او زامان ایراندا اولان ایشسیزلیک، آجلیق، ظولم و بوغوجو موحیطدن یاخا قورتارمیش زاواللی اینسانلار، آرازین او تایینا چاتدیقدا، "یالنیز ایش و چؤرهک اولسون"- دئیه، کورهلرده، ماغارالاردا، گون گؤرمز قارانلیق و هاواسیز یئرلرده ان آغیر ایشلره بویون اییر، یاشاییردیلار. گنجعلینینده آتاسی بئله بیر وضعییتده گدهبهیین معدنلرینین بیرینده چوخ آغیر شرایطده ایشلهییردی. 1914- ینجی ایلده بیرینجی دونیا ساواشینین باشلانماسیلا، گنجعلینین عائیلهسیده یاشادیقلاری یئردن "شامخور" منطقهسینه کؤچور و بو ناحیهده یونوس کیشی اؤز اوغلو گنجعلینین کؤمهییایله چؤرهکچیلیک ایشینه مشغول اولور. گنجعلی عائیلهسی نئچه ایل شامخوردا یاشاییر، بیرینجی دونیا ساواشینین قورتارماسیلا، اونلاریندا حیات و کئچینهجکلرینده یئنی بیر دؤور باشلاییر. روسیهده انقلاب اولور و ایکییوز ایللیک "رومانوف"لار ایمپراطورلوغو دئوریلیر. 1917- ینجی ایلین فئورال آییندا "کرینسکی" دؤولتی ایش اوسته گلیر، آنجاق عؤمرو آز اولور. نهایت بویوک اوکتییابر اینقیلابی غلبهسیله، دونیادا ایلک دفعه اولاراق شورالار حوکومتی قورولور و مستملکه اؤلکهلر آزاد اولورلار. اوکتییابر اینقیلابی اؤز درین تاثیرینی آذربایجاندادا قویور. روسیهده وطنداش موحاریبهسی باشلانیب، داوام ائتدییی کیمی، آذربایجاندادا سیاسی وضعییت گرگینلشیر و خاریجی اؤلکهلر او جوملهدن اینگیلیستان و تورکیه دؤولتلری، هرهسی بیر آماج اوغروندا آذربایجاندا یئرلشیرلر. ائرمنی- موسلمان ساواشی باشلاییر و آذربایجاندا قورولان موساوات حؤکومتی چوخ عؤمر ائتمهدن، 1920- ینجی ایلین آپریل آییندا دئوریلیر و اورادا شورالار حوکومتی قورولور. بوتون بو سییاسی و ایجتیماعی دهییشیکلیکلر، گنجعلی و اونون عائیلهسینیده مینلر آذربایجانلی و اورادا یاشایان بو تای موهاجیرلری کیمی، اؤز تاثیر داییرهسی آلتینا آلیر. گنجعلی تحصیلینی داوام ائتمک اوچون بئشینجی صینیفده اوخوماغا باشلاییر و تحصیلله برابر ، موعللیمی میرزه محمدین تشویقلریله صحنه ایشلرینهده گیریر و چوخ آز موددتده اؤز باجاریق و قابلیتینی گؤستریر. گنجعلی صباحی 15 یاشیندایکن، آتا- آناسینین تکلیفینی نظره آلاراق، قونشولارینین 15 یاشلی قیزی "حبیبه" ایله ائولهنیر و سونرالار عؤمرونون ان آغیر گونلرینی بو مئهریبان و فداکارلیق سیمبولی اولان قادینلا باشا وورور و چوخ اوشاقلی بیر عائیلهنین آتا، آناسی اولورلار. گنجعلی یئددینجی صینیفی قورتاردیقدان سونرا، اورتا و عالی تحصیلینی داوام ائتدیرمک اوچون گنجهیه و یاخود باکییا گئتمهلیایدی. نهایت حیات یولداشی و آتا- آناسینی راضی سالیر و 1924- ینجی ایلده گنجه شهرینده یئنی آچیلمیش عمله فاکولتهسینه داخیل اولور. 1929- ینجی ایلده اورتا مکتبی قورتاریب، باکیدا پئداگوژی انیستوتونون دیل و ادبییات شعبهسینه داخیل اولور و اورادا سونرالار آذربایجان دیلی و ادبیییاتیندا فعالییت ائدهرک، شؤهرت صاحیبی اولموش حمید آراسلی، دمیرچیزاده، محمد راحیم و احمد احمدزاده کیمی علمی و هنری شخصییتلرله همکلاس اولور و اونلارلا اونودولماز خاطیرهلری یاشاییر. 1928- ینجی ایلده، گنجعلی اورتا مکتبی قورتارارکن، عالی تحصیللی بیر موعللیم کیمی گدهبهیه گؤندهریلیر. او مکتب ایشلریله یاناشی، یئنهده ایجتیماعی فعالییتینه داوام وئریر، خصوصیتله تئاتر و صحنه ایشلرینده جیددی فعالیت گؤستریر و کیچیک اینتیقادی پیئسلر یازیب، تاماشایا قویماقداندا چکینمیر. گنجعلی صباحینین آردیجیل تعلیم- تربیه فعالیتی، اونون یئنی قورولوش اوغروندا بیر ضیالی کیمی چکدییی زحمتلر و ایجتیماعی ایشلرده همیشه کؤنولله ایشتراک ائتمهسی، اوندان چوخ سئویلن و امکداشلاری آراسیندا بؤیوک ائحتراما لاییق گؤرونن بیر شخصیت یاراتمیشدیر. 1932- ینجی ایلده گدهبی اورتا مکتبینه مودیر تعیین اولور و بیر ایل بو وظیفهده چالیشاندان سونرا، شامخورا مکتب مودیری سئچیلیر و یورولماز فعالیتی سایهسینده، بو مکتب معارف شعبهسی طرفیندن نمونه مکتب آدینا لاییق گؤرونور. |
استاد گنجعلی صباحی
یکی از بزرگترین مردان ادبیات نثر ترکی آذری می باشند، استاد در دوم بهمن 1285 در روستای میاب از توابع شهرستان مرند پا به عرصه جهان گشود. ایشان برای زنده نگه داشتن زبان و ادبیات آذربایجان سر از پا نمی شناختند و همیشه در پی ارتقای فرهنگ آذربایجان بودند و در اواخر دهه چهل و اوایل دهه پنجاه تا انقلاب اسلامی ایران به همراه چند تن از دوستان محفل دوستلار گوروشو را تشکیل می دهد که محل تجمع ادبا و شاعران از جمله شهریار بود. و شعرها و نوشته هایش راد ر مجله های یولداش، وارلیق، اولکلر ، اینقلاب یولیندا، یئنی یول چاپ می شدند با تخلص گ. دونمز،بعد از شروع دهه شصت نیز در اکثر محافل ادبی و هنری حاضر بودند وآموخته های خویش را به جوانان منتقل می کردند و بالاخره این چراغ جاویدان ادبیات ایران و آذربایجان در سال 1368 چشم از جهان فروبست و به ابدیت شتافت. یادش گرامی.
نگاهی به زندگی و آثار صمد صباحی کارگردان بزرگ سینمای ایران
صمد صباحی یکی از هنرمندان بزرگ ایران است که در کارگردانی تئاتر و سینما و نیز بازیگری از افراد معروف و موثر در تاریخ نمایش ایران و آذربایجان به شمار میرود. صمد صباحی در بهمن 1293 شمسی در شهر مرند چشم به جهان گشود. خانواده او از روستای میاب مرند بود که پدرش جهت کار در آنسوی ارس به شهر گنجه رفت و آمد می کرد. او برادر کوچک استاد گنجعلی صباحی پدر نثر نوین ترکی آذربایجانی است. وی در سال 1317 پس از گذراندن تحصیلات تئاتری در تکنیکوم تئاتر شوروی به ایران بر میگردد و در شهرهای کوچک ایران مثل مراغه و مرند نمایشهایی را اجرا می کند. در سال 1320 نمایش “اود گلینی” (عروس آتش) نوشته جعفر جبارلی را در تبریز به اجرا میگذارد. صباحی در تبریز آکتورال های (حقیقت) ایران (تبریز) را تشکیل داده و به عنوان کارگردان، سرپرست گروه به فعالیت تئاتری مشغول می شود.بعد چندی، عمده فعالیت تئاتری خود را در هیئت هنرپیشگی انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی (شعبه تبریز) و بعدها در گروه تئاتر دولتی آذربایجان وابسته به فرقه ی دموکرات آذربایجان متمرکز می کند.
صباحی بین سالهای 1321 تا 1323 نمایشنامه های آرشین مال آلان، کمدی موزیکال مشدی عباد، آبی ورابی، کمدی موزیکال اللی یاشیندا جوان، قاچاق نبی-نمایشنامه 1905- جان جور صمد و … را کارگردانی کرد. پس از انحلال فرقه حدود سه سال از فعالیت باز می ماند. سال 1328 – به تهران رفته و در تئاتر پارس به عنوان کارگردان تئاتر مشغول کار می شود. در همین سالها است که مجبور می شود برادر بزرگ و نویسنده و هنرمند اما در مانده ی خود یعنی گنجعلی صباحی را که تازه از زندان و تبعید آزاد شده است را زیر بال و پر بگیرد. صباحی در تهران به تعلیم بازیگران جوان پرداخت و رفته رفته به سینما هم رو آورد و نخستین فیلم خود را در سال 1332 با نام مشدی عباد به روی پرده برد.
کارهای سینمایی دیگر او عبارتند از گمگشته (1332) چشم عشاق (1337) آرشین مال آلان (1339) آلیش دختر کولی (1341) سر کش (1343) گنج و رنج (1346) فردای باشکوه (1347) آخرین نبرد با شرکت ایلوش معروف در سال 1351?
صباحی در برخی از این فیلم ها به عنوان بازیگر نیز حضور داشت. صمد صباحی در سوم تیر ماه 1357 در تهران درگذشت
منبع: هفته نامه خوش خبر – شنبه 27 فروردین 1390 – شماره 332
ائلیمیزین سؤنمز شاعیری |
کریم مشروطه چی، سؤنمز تخلوصو ایله تانینان شاعر، چاغداش ادبیاتیمیزین گؤرکملی سیمالاریندان بیری دیر. آذربایجان چاغداش ادبیاتی نین اؤن سیرالاریندا دایانان سؤنمز شاعر، یارادیجیلیغی، درین ائتکیسینی شعریمیزه بوراخاراق، د?نیا ادبیاتینا یوکسهلن شعریمیزین گؤرکملی و دیرلی شاعرلریندندیر. سؤنمزین یارادیجیلیغی انقلابدان سونرا الیمیزه چاتیبسا داآنجاق اون ایللر بوندان اؤنجه یازیب – یارادیب و شعرلری دیللرده اوخونوردو. تکجه انقلاب عرفه سینده دیلیمیزین دیرچه لیش چاغیندا سؤنمزین شعر دفترلری یاییلما امکانی الده |
کریم مشروطه چی، سؤنمز تخلوصو ایله تانینان شاعر، چاغداش ادبیاتیمیزین گؤرکملی سیمالاریندان بیری دیر. آذربایجان چاغداش ادبیاتینیناؤن سیرالاریندا دایانان سؤنمز شاعر، یارادیجیلیغی، درین ائتکیسینی شعریمیزه بوراخاراق، د?نیا ادبیاتینا یوکسهلن شعریمیزین گؤرکملی و دیرلی شاعرلریندندیر. سؤنمزین یارادیجیلیغیانقلابدان سونرا الیمیزه چاتیبسا داآنجاق اون ایللر بوندان اؤنجه یازیب –یارادیب و شعرلری دیللرده اوخونوردو. تکجه انقلاب عرفه سینده دیلیمیزین دیرچه لیش چاغیندا سؤنمزین شعر دفترلری یاییلما امکانی الده ائده رک چوخ آز بیر زماندا اللره دوشور و آلقیشلانیر. انقلابدان سونرا شعریمیز داها دیرچلمیش و سؤنمزین یئری ده اؤزو اوچون ساخلانیلیر. شعریمیزه بؤیوک ایلهاملار وئرهن و بوتون شعریمیزه کؤلگهسالان شاعیر، هلهده اؤز ده یری قدهر تانینمامیش، گنجلریمیز لازیمی قدهر تانیماییرلار. شاه رژیمی نین سیخینتی –بوغونتو گونلرینده ده اونون گؤزه ل و ده یرلی شعرلری اوره کلریمیزه سرین بیر سو چیله میش. الینیزده ا?لان بالاجا کتاب- ائلیمیزین سؤنمه ین شاعری –کریم مشروطه چی نین ادبی یارادیجیلیغینا باغلاناراق، شاعریمیزین تانیماسیندا و گنجلریمیزه یئنی بیر سؤز یولو گؤستره بیلسه، یازار اؤز مقصدینه چاتمیش اولاجاقدیر، بو اثرسؤنمزین یارادیجیلیغینا ایلک آددیملاردان ساییلیر. اولسون کی اونون مینلرجه یولونو داوام وئرهنلر، بالاجا بیر پای ساییلسین.
|
![]() |
![]() |
|
بختیار واهابزاده ایدراکدا یول آچمیش گئجه دن گوندوزه آللاه، گولدورمه سه ن اؤز کؤنلونو، گولمز اوزه آللاه. دونیایا شفقلر کیمی تانریم سپلنمیش، قلبین گؤزو یانماسا، گؤرونمز گؤزه آللاه.
آللاه! بیلیریک جیسم دئییل، بس ندیر آللاه؟ ان یوکسک اولان هاقدا، حاقیقتدیر آللاه. دوندونسا تکامول و گؤزللیک قاباغیندا، درک ائت بو، تعجوبده، بو حئیرتده دیر آللاه.
بیلدیک، بیلیریک، گیزلیدیر اینساداکی قودرت، هر کس اونو فهم ائتمه سه ، عاجیزدیر او، البت. اینسانین ازل بورجودور اینسانلیغا حؤرمت، اینسانلیغا حؤرمتده، لیاقتده دیر آللاه.
گئرچک ده بودور: گیزلیدیر هر ذرهده وحدت. بیر ذره ایکن کولله قوووشماق اولو نیت. گؤردوکلریمیز ظاهیردیر، بطنه نوفوز ائت! بطنده کی ، جؤوهرده کی فیطرتده دیر آللاه.
فیطرت ده یاتیر سؤزده، سؤزون اؤز یوکو فیکریم. سئچمیش، سئچه جک دایما توکدن توکو فیکریم. من بیر آغاجام، یارپاغی سؤزلر، کؤکو فیکریم، سؤزلرده دئییل، سؤزده کی حیکمتده دیر آللاه.
اینسان! تپه دن دیرناغا سن آرزو، دیلکسن، نفسینده دویومسوز، فقط عشقینده ملکسن. ظولمون اوزونه حاق دئییلن شیلله نی چکسن، شیللنده مؤهورلنمیش او غئیرتده دیر آللاه.
جاهیل ائنر آلچاقلیغا، اؤز قلبینه یئنمز، ویجداندان اگر دؤنسه ده، خئیریندن او دؤنمز. ظولمتده، جهالتده، عداوتده او گؤرونمز، ایلقاردا، صداقتده، محبتده دیر آللاه. |
||
+ نوشته شده در دوشنبه یازدهم شهریور 1387ساعت 10:46 توسط علی خادمی |
|
آذربایجانیم
دوشرسن
بیرگون گوزه لیم قبریمین اوستن اوتوشرسن
دردیندن اولن عاشیقینی باشه دوشرسن
ائتمز ملک اولسا بو قدر ناز و کریشمه
اینصافه یاخینلاش گوزلیم سنده بشرسن
نازیله گلر کن قدمین قوی گؤزوم اوسته
قویما قوری یئر اوستونه بیردن سوروشرسن
بیگانه ایله گزمه دئدیم قلبینه دگدی
جانان نه بیلیم سن بو قده ر دگمه دوشرسن
بیر سالمادین اوز عاشیقینی یادینه ظالیم
اغیاریله آمما گئدیب هر گون اوپوشرسن
ال چک منه ای دل دئمه زولفوندن او ماهین
بیر گون بو کمنده سن اوزونده ایلیشرسن
رحم ائیلمه دین (( واحید ه )) ظالیم دیریلیکده
اولدوکده مزاریمله گئدرسن گؤروشرسن
![]() |
![]() |
|
T?KBEYTL?R * * * N? q?d?r naz ed?c?ks?n, a kaman ka?l? yar?m, O kaman?n oxuna dözm?y? yoxdur q?rar?m. * * * El? möhk?m qurulub qa?lar?n?n h?r kaman? Onlar? ç?km?y? m?n x?st?d? o qüvv?t han?? * * * N?rgiz kimi ol gözl?r? aldanma, amand?r, M?zlum görün?n zalimin h?r zülmü yamand?r. * * * Abrunu t?km? h?d?r, böyl? misal var, dey?s?n; Qurumu? arxa ümid var ki, g?l?r su t?z?d?n. * * * X?nc?rin birc? bax??da k?s?rin bill?m o d?m, Qa??n?n ovxar?n? bilm?yir?m, bilm?yir?m! Ehtiyatla bax o yatm?? göz?lin gözl?rin?, Vay o d?md?n oyan?b baxs?n o gözl?r d? s?n?. * * * Yoxsullu?un ?lind?n t?z? xilas olan k?s, T??ccübdür, yoxsula nec? laqeyd bax?r b?s? * * * ?ki ?ey ist?r?m dünyada dövrandan, inan, S?n yan?mda olasan, hicr d? qalxa aradan. * * * Ah?m?n at??i o qa?lar?na etm?z ?s?r, B?s n? sözdür ki, deyil?r kaman otda ?yil?r |
|
|||
![]() |
![]() |
|
بهجت آباد خاطره سیاولدوز سایاراق گؤزله میشم هر گئجه یاری شهریار |
||
+ نوشته شده در دوشنبه یازدهم تیر 1386ساعت 15:18 توسط علی خادمی |
|
لیست کل یادداشت های این وبلاگ
درباره خودم
پیوندهای روزانه
فهرست موضوعی یادداشت ها
بایگانی
اشتراک