یکی ازباارزش ترین و جالب ترین آثار تاریخی بخش هوراند از توابع شهرستان اهر در استان آذربایجان شرقی، قلعه پشتاب (پیشتو، پشتو و پیشتاب هم نامیده شده) می باشد که یکی از دژهای کهن ایران است. روستای پشتو در 12 کیلومتری غرب هوراند و 50 کیلومتری اهر و قلعه پشتو در یک کیلومتری شمال غربی آن واقع شده و آثاری از تمدنهای اشکانی و ساسانی و قرون میانه اسلامی در آن یافت شده است.

آثار به دست آمده از درون قلعه که سفالهای بدون نقش و نگار قدیمی است، نشان می دهد که این قلعه در اوایل ورود اسلام بر منطقه ارسباران و قره داغ ساخته شده است. قلعه پشتو بر روی بلندترین کوه بین روستاهای پشتاب و کوجان به نام " هشته سر " ( هشت سر) به ارتفاع سه هزار متر بنا شده است و حصارهای آن بسیار مرتفع و صخره ای بوده و دور تا دورش را پرتگاههای عمیق احاطه کرده است. تنها راه ورودی به قلعه معبری است از سمت شمال با 220 پله سنگی و در سه سمت دیگر آن پرتگاههای مخوفی دیده میشود که قلعه را نفوذ ناپذیر ساخته است. از محل این دژ قلعه قهقهه و دره رود قره سو که از پای آن میگذرد، دیده میشود. دژهای منطقه ارسباران از یکدیگر قابل رویت هستند و احتمالا این دژها در ادواری و از جمله دوره بابک خرمدین که به احتمال قوی در تصرف آنها بوده است، به واسطه علایم آتشهای شبانه با همدیگر ارتباط پیدا میکردند. در ساخت دیوارهای قلعه پشتو از سنگهای لاشه ای، ملات گل رس، ساروج و تعدادی آجر استفاده شده است. از این قلعه که شبیه قلعه بابک و شاید همزمان با آن بوده است به هنگام نبرد با اعراب حاکم بر منطقه، استفاده نظامی می شده است. این قلعه دارای آب انبارهای متعددی است که بیشتر آنها در سمت شمال و درون صخرهها کنده کاری شده است. این قلعه در زمان کاربری از امنیت بالایی برخوردار بوده چون به غیر از پلکان، صعود از دیگر نقاط قلعه امکانپذیر نیست. موقعیت ممتاز جغرافیایی و آثار معماری باقی مانده در آن نشان از اهمیت در دوران کاربری اش دارد. در مورد سفالینه های یافت شده در قلعه پشتو می توان گفت، پراکندگی سفالینه های هزاره اول قبل از میلاد در این قلعه کمتر از آثار دوران اشکانی و ساسانی و قرون میانه اسلامی است. سفالینه های اشکانی و ساسانی این قلعه عمدتا دارای خمیره نخودی و قرمز و تزییناتی با کندهکاری هندسی است و سفالینههای قرون میانه اسلامی در دو نوع ساده و لعابدار با خمیرمایه مواد کانی است. قلعه پشتو (پشتاب) از شمال به ارتفاعات محلی "یغیلی داغلار" می رسد و روستاهای" چین ناب" و "کوجان "در جنوب و غرب آن قرار گرفته اند. این قلعه در آذرماه سال 1387 در فهرست آثار ملی ثبت شد.