صمد صباحی 

منطقه ی مرند از دیر باز یکی از مهد های علم و هنر بوده است و عالمان بزرگی را پرورش داده و تقدیم جامعه ی هنری کرده است.در عالم تئاتر قدیمترین نوشته ای که حاکی از اجرای تئاتر مرند می باشد نوشته مرحوم جبار باغچه بان است که در خاطراتش می نویسد او و گروهش تئاتر( خیش خیش) را درمدرسه ی احمدیه و در سال 1298 شمسی اجرا  کرده اند . 
ما در سال های بعد نیز نشان از گروه های تئاتری مرند می یابیم که با امکانات کم ، نمایش هایی را به روی صحنه آورده اند و با آن امکانات کم سعی نموده اند لباس بازیگرها و صحنه روی سن ، با نقاشی های بزرگ مطابق متن نمایشنامه باشد ، کاری که اکنون در تئاترهایمان کمتر شاهد ان هستیم . شاید ، چرا که هنرمند تر شده ایم !! 
و در این میان نویسندگان بزرگی  مثل مرحوم گنجعلی صباحی ( پدر نثر نوین ترکی آذربایجان ) 
و کارگردانی بزرگ همانند صمد صباحی و در حال حاضر نادر برهانی و گریمور بزرگ که به پدر گریمور ایران معروف است یعنی مرحوم فرهنگ معیری و چندین هنر پیشه سینمایی مثل جلیل فرجاد را تحویل جامعه ی هنری داده ایم . 
صمد صباحی( 1) یکی از هنرمندان بزرگ ایران است که در کارگردانی تئاتر و سینما و نیز بازیگری از افراد معروف و مؤثر د رتاریخ نمایش ایران و آذربایجان به شمار می رود . صمد صباحی دربهمن 1293 شمسی در شهر مرند چشم به جهان گشود . خانواده او از روستای میاب مرند بود که پدرش جهت کار در آنسوی ارس به شهر گنجه رفت و آمد می کرد او برادر کوچک استاد گنجعلی صباحی پدر نثر نوین ترکی آذربایجانی است . وی در سال 1317 پس از گذراندن تحصیلات تئاتری در (( تکنیکوم تئاتر ))  شوروی به ایران بر میگردد و در شهر های کوچک ایران مثل مراغه و مرند نمایش هایی را اجراء یکند . در سال 1320 نمایش اودگلینی
 ( عروس آتش ) نوشته جعفر جبارلی را در تبریز به اجرا می گذارد . صباحی در تبریز اکتورال های ( حقیقت ) ، ( ایران) 
( تبریز)  را تشکیل داده و به عنوان کارگردان  و سرپرست گروه به فعالیت تئاتری مشغول می شود . بعد چندی ، عمده فعالیت تئاتری خود را در هئیت هنر پیشگی انجمن روابط فرهنگ یایران و شوروی ( شعبه تبریز ) و بعدها د رگروه تئاتر دولتی آذربایجان وابسته به فرقه ی دموکرات آذربایجان متمرکز می کند . 
صباحی بین سالهای 1321 تا 1323 نمایشنامه های آرشین مال آلان , کمدی موزیکال مشدی عباد ، آبی ورابی کمدی موزیکال اللی یاشیندا جوان – قاچاق کرم – نمایشنامه 1905 – جان جور صمد و ... را کارگردانی کرد . پس از انحلال فرقه حدود سه سال از فعالیت باز می ماند . سال 1328 – به تهران رفته و در تئاتر پارس به عنوان کارگردان تئاتر مشغول کار می شود . در همین سالها است که مجبور می شود برادر بزرگ و نویسنده و هنرمند اما در مانده ی خود یعنی گنجعلی صباحی را که تازه از زندان و تبعید آزادشده است را زیر بال وپر بگیرد . صباحی د رتهران به تعلیم بازیگران جوان پرداخت و رفته رفته به سینما هم روآورد و نخستین فیلم خود را در سال 1332 با نام مشدی عباد به روی پرده می برد . 
کارهای سینمایی دیگر او عبارتند از گمگشته ( 1332) – چشم عشاق ( 1337) – آرشین مال آلان ( 1339 )-  آلیش دختر کولی ( 1341 ) – سرکش ( 1343 ) -  گنج و رنج ( 1346) – فردای با شکوه (1347 ) – آخرین نبرد ( با شرکت ایلوش معروف در 1351 )
 صباحی در برخی از این فیلم ها به عنوان بازیگر نیز حضور داشت . صمد صباحی در سوم تیرماه 1357 در تهران در گذشت . 
___________________________________________________________________________
زیر نویس : 1- برداشت آزاد از کتاب سیر تطور هنر در آذربایجان ، تالیف روح اله عباس خانی

(  میر هدایت سید مرندی )

فیلم شناسی صمدصباحی: